Các đặc tính của Giáo hội theo thánh Tôma Aquinô

           

Thánh Tôma bàn đến các đặc tính của Giáo hội (ngài còn gọi là các “dấu”) trong loạt bài giảng tĩnh tâm cho các tu sĩ và giáo dân ở thành phố Napoli và được một tu sĩ ghi lại. Trong phần này, ngài chủ yếu dựa vào nền tảng Kinh Thánh để giải thích về các đặc tính. Ngài trình bày Giáo hội là “duy nhất” trong đức tin, đức cậy và đức mến. Giáo hội thật “thánh thiện” nhờ được kết hợp với Thiên Chúa. Giáo hội là “công giáo” khi vươn đến toàn thể nhân loại và bởi vì Giáo hội trên trời tồn tại muôn đời. Cuối cùng Giáo hội là “tông truyền” bởi vì có các tông đồ là nền tảng.

1. Đặc tính Duy nhất

Trước hết, thánh Tôma bàn về đặc tính Duy nhất của Giáo hội. Có ba nguyên nhân tạo ra sự duy nhất này. Trước hết là duy nhất trong đức tin, vì mọi Kitô hữu đều là chi thể của một thân thể Giáo hội, đều tin vào những chân lý như nhau. Cũng vậy, sự duy nhất của đức cậy vì các Kitô hữu được củng cố trong một niềm hy vọng hướng đến sự sống đời đời. Do đó, thánh Tông đồ đã nói cho các tín hữu Ephêsô (4,4): “Chỉ có một thân thể, một Thần Khí, cũng như anh em đã được kêu gọi để chia sẻ cùng một niềm hy vọng”. Sự duy nhất trong đức ái vì tất cả mọi người được nối kết với nhau trong tình yêu Thiên Chúa và trong tình yêu đối với nhau. Tình yêu này, nếu là chân thật, sẽ diễn tả qua việc quan tâm và thông cảm với nhau, như thánh Tông đồ đã viết: “Nhưng, sống theo sự thật và trong tình bác ái, chúng ta sẽ lớn lên về mọi phương diện, vươn tới Đức Kitô vì Người là Đầu… Như thế Người làm cho toàn thân lớn lên và được xây dựng trong tình bác ái” (Ep 4,15-16). Do đó, mỗi người phải dùng ân huệ Thiên Chúa ban cho để phục vụ lẫn nhau. Không một ai được phép tỏ vẻ thờ ơ với Giáo hội, cũng như không được phép để cho mình bị loại trừ khỏi Giáo hội, bởi vì chỉ có một Giáo hội mà trong đó mọi người được cứu.

2. Đặc tính Thánh thiện

Liên quan đến đặc tính thánh thiện, thánh nhân nhìn nhận rằng tuy trong Giáo hội vẫn có những người xấu xa, nhưng Giáo hội của Đức Kitô thì luôn thánh thiện. Thánh Tôma trích lời trong thư thứ nhất gửi tín hữu Côrintô: “Vì Đền Thờ Thiên Chúa là nơi thánh, và Đền Thờ ấy chính là anh em” (1Cr 3,17). Các tín hữu được nên thánh vì bốn lý do sau đây.

Thứ nhất, cũng như trong nghi thức cung hiến, thánh đường được rửa sạch theo nghĩa thể lý, thì các tín hữu cũng được tẩy sạch trong máu Đức Kitô: “Đức Giêsu Kitô đã yêu thương chúng ta và lấy máu mình rửa sạch tội lỗi chúng ta” (Kh 1,5). Và thư gửi Hipri (13,12) đã viết: “Đức Giêsu đã chịu khổ hình ngoài cửa thành, lấy máu mình mà thánh hóa toàn dân”.

Thứ hai, cũng như trong nghi thức cung hiến, thánh đường được xức dầu, thì các tín hữu cũng được xức dầu trong linh hồn để được thánh hóa. Nếu không thì họ không phải là Kitô hữu, bởi vì “Kitô” có nghĩa là “được xức dầu”. Dầu thánh ấy là ân huệ của Chúa Thánh Thần như thánh Phaolô viết: “Đấng xức dầu cho chúng ta là Thiên Chúa” (2Cr 1,21); và: “Anh em đã được thánh hóa, trong danh Chúa Giêsu Kitô” (1Cr 6,11).

Thứ ba, các tín hữu được nên thánh nhờ Thiên Chúa Ba Ngôi cư ngụ trong họ. Bất cứ nơi nào Thiên Chúa cư ngụ thì chỗ đó là thánh. Vì thế ông Giacob đã thốt lên: “Quả thật đây là nơi thánh” (St 28,16). Còn Vịnh gia thì thưa với Chúa rằng: “Lạy Chúa, nơi đền vàng rực lên toàn thánh thiện” (Tv 92,5).

Cuối cùng, các tín hữu được thánh hóa nhờ việc cầu khẩn Thiên Chúa. Thực vậy, ngôn sứ Giêrêmia thưa với Chúa: “Lạy Đức Chúa, Ngài ngự giữa chúng con; chúng con được mang danh Ngài” (Gr 14,9).

Bởi vì linh hồn chúng ta đã được thánh hóa cho nên chúng ta phải cẩn thận đừng để cho đền thờ của Thiên Chúa bị hoen ố do tội lỗi. Thánh Tông đồ đã viết: “Nào anh em chẳng biết rằng anh em là Đền Thờ của Thiên Chúa, và Thánh Thần Thiên Chúa ngự trong anh em sao? Vậy ai phá huỷ Đền Thờ Thiên Chúa, thì Thiên Chúa sẽ huỷ diệt kẻ ấy” (1Cr 3,16-17).

3. Đặc tính Công giáo

Về đặc tính công giáo hay phổ quát, thánh Tôma trình bày trên ba phương diện. Trước hết, Giáo hội là phổ quát về nơi chốn vì Giáo hội bành trướng khắp thế giới, chứ không như lạc thuyết Đônatô  lầm tưởng. Giáo hội là một cộng đoàn của các tín hữu và các tín hữu thì ở khắp nơi trên thế giới, vì thế Giáo hội cũng ở khắp nơi trên thế giới. Thánh Phaolô viết cho tín hữu Rôma (1,8): “Trong khắp hoàn cầu, ai ai cũng đều nói đến lòng tin của anh em” (Rm 1,8). Và Chúa Giêsu trước khi lên trời cũng đã nói với các tông đồ: “Anh em hãy đi khắp tứ phương thiên hạ, loan báo Tin Mừng cho mọi loài thọ tạo” (Mc 16,15). Thực vậy, ngày xưa Thiên Chúa chỉ được biết đến tại vùng Giuđê, còn ngày nay, Ngài đã được biết đến trên toàn thế giới. Giáo hội gồm có ba thành phần, một phần ở trên mặt đất này, một phần ở trên trời và phần còn lại ở trong nơi luyện tội.

Thứ đến, Giáo hội là phổ quát xét về điều kiện của những phần tử, bởi vì không ai bị loại trừ, dù là nô lệ hay chủ nhân, đàn ông hay đàn bà, như thánh Phaolô đã viết cho các tín hữu Galat (3,28).

Thứ ba, Giáo hội phổ quát về thời gian. Đã có người cho rằng Giáo hội chỉ tồn tại trong một thời gian nào đó thôi. Đó là một sai lầm bởi vì Giáo hội đã bắt đầu từ thời ông Abel và sẽ tồn tại cho đến tận cùng, như Chúa Giêsu đã hứa: “Và đây, Thầy ở cùng anh em mọi ngày cho đến tận thế” (Mt 28,20). Hơn thế nữa, ngay cả sau khi tận thế, Giáo hội sẽ tiếp tục tồn tại ở trên thiên đàng.

4. Đặc tính Tông truyền

Đặc tính cuối cùng theo thánh Tôma là bền vững (Tông truyền). Thánh nhân lý luận như sau: Một ngôi nhà được coi là bền vững nếu nó dựa trên một nền móng vững chắc. Nền tảng căn bản của Giáo hội là Đức Kitô, như thánh Phaolô quả quyết: “Vì không ai có thể đặt nền móng nào khác ngoài nền móng đã đặt sẵn là Đức Giêsu Kitô” (1Cr 3,11). Ngoài ra nó còn dựa trên nền tảng thứ hai là các Tông đồ và lời dạy của các ngài. Do vậy, Giáo hội bền vững chắc chắn như sách Khải huyền đã nói: “Tường thành có mười hai nền móng và trên đó viết tên mười hai Tông đồ” (Kh 21,14). Vì thế Giáo hội được gọi là Tông truyền, và thánh Phêrô được chỉ định làm đá tảng để ám chỉ sự bền vững của Giáo hội.

 Sự bền vững của ngôi nhà là hiển nhiên nếu nó trải qua sự chấn động dữ dội mà không sụp đổ. Tương tự như thế, Giáo hội không bao giờ bị phá hủy dù bởi sự bách hại hay bởi những lạc thuyết. Thực ra, Giáo hội trưởng thành qua những cơn bách hại còn những kẻ bách hại và chống đối thì hoàn toàn thất bại: “Ai ngã xuống đá này, kẻ ấy sẽ tan xương; đá này rơi trúng ai, sẽ làm người ấy nát thịt” (Mt 21,44). Cũng vậy, các lạc thuyết càng tăng thì càng có dịp để làm sáng tỏ chân lý hơn.

Giáo hội cũng sẽ không bị phá hủy bởi những cơn tấn công của ma quỷ. Thật vậy, tựa như một cái tháp, Giáo hội trở nên một nơi ẩn trú rất kiên cố cho những ai chống lại quân thù, cũng giống như thánh danh Chúa, như sách Châm ngôn đã viết: “Danh thánh Chúa như tháp kiên cố” (Cn 18,10). Vì thế ma quỷ dồn hết nỗ lực để phá hủy Giáo hội, nhưng nó không tài nào thắng được, bởi vì Chúa đã hứa rằng: “Quyền lực tử thần sẽ không thắng nổi Giáo hội” (Mt 16,18).

Đây là điều Đức Giêsu đã nói: “Chúng sẽ chống lại anh nhưng chúng sẽ không thể thắng được anh”. Vì thế chúng ta hiểu được vì sao chỉ có Giáo hội của Phêrô luôn đứng vững trong đức tin, đang khi những nơi khác thì hoặc là chưa có đức tin hoặc là đức tin pha lẫn nhiều sai lầm. Giáo hội của Phêrô thì phát triển trong đức tin và thoát khỏi những sai lầm.

Đặc tính này được thánh tôma gọi là bền vững, không thể phá hủy vì được thiết lập dựa trên nền tảng là Đức Kitô và các tông đồ. Sự bền vững này sẽ kéo dài đến tận cùng của thời gian. Giáo hội phổ quát được xây dựng dựa trên lời giảng dạy của các tông đồ không thể bị sai lầm. Các công đồng hoàn vũ, xét như đại diện Giáo hội phổ quát được bảo vệ khỏi những sai lầm. Giáo lý này của thánh Tôma hàm ẩn tính bất khả ngộ của công đồng và của Giáo hoàng.